بوتاکس

بوتاکس نوعی پروتئین است که از سم بوتولینوم ساخته می ‌شود و باکتری کلستریدیوم بوتولینوم آن را تولید می‌ کند. (بوتولینوم همان سمی است که باعث مسمومیت غذایی حاد می‌ شود) اگرچه بوتاکس یک سم است اما اگر به ‌درستی و در مقادیر کم استفاده شود می ‌تواند فواید زیادی هم در پزشکی و هم در زیبایی داشته باشد.

بوتاکس یک نوروتوکسین است، سمی که بر روی سیستم عصبی تأثیر می‌ گذارد و سیگنال‌ های عصبی‌ ای که باعث تحریک انقباض عضلات می‌ شوند را مختل می‌ کند.

بدون انقباض عضله، پوست به ‌سختی چروک می ‌شود. از این رو تزریق بوتاکس دقیقاً در نقطه تحریک تکانه ‌های عصبی بافت در زیر پوست، سبب فلج شدن عضلات آن ناحیه و از بین رفتن چین و چروک صورت خواهد شد و ظاهری جوان ‌تر را برای مدتی ایجاد خواهد کرد.

بنابراین می توان گفت تزریق سم بوتولینوم از جمله روش‌ های کم‌ تهاجمی جوان سازی پوست است و به عنوان روشی ایمن و موثر برای از بین بردن خطوط ظریف و چین و چروک‌ های اطراف چشم بیشترین کاربرد را دارد.

بوتاکس اغلب برای کاهش خطوط پیشانی، خطوط پنجه کلاغی اطراف چشم و خطوط اخم نیز استفاده می ‌شود اما نمی‌تواند در کاهش چین ‌و چروک‌های ناشی از آسیب خورشید یا گرانش مؤثر باشد. همچنین سازمان غذا و دارو (FDA) آن را به ‌عنوان درمانی برای مشکلات مختلف نظیر اسپاسم پلک، تعریق زیاد، برخی اختلالات مثانه و میگرن تأیید کرده است.

کاربردهای بوتاکس

بوتاکس بیشتر به عنوان فرآورده ‌ای تزریقی برای درمان چین و چروک ‌ها و خطوط صورت شناخته می ‌شود. به طور کلی کاربردهای بوتاکس را می ‌توان به دو دسته‌ی زیبایی و درمانی تقسیم کرد.

۱) کاربردهای زیبایی بوتاکس

• بالا بردن گوشه‌ های لب
• درمان چین و چروک ‌های طرفین چشم ‌ها که به چین ‌های پنجه کلاغی معروف است.
• محو کردن خط اخم (بین دو ابرو)
• رفع خطوط افقی پیشانی
• از بین بردن خطوط لبخند و خطوط روی چانه
• جلوگیری از دیده شدن بیش از حد لثه در هنگام خندیدن
• بهبود حالت چهره و ابرو
• از بین بردن چروک ‌های گردن
• بالا بردن نوک بینی

۲) کاربردهای درمانی بوتاکس

• افتادگی پلک
• درمان کمردرد
• درمان شقاق مقعد
• پریدن پلک یا پرش عضلات چشمی
• میگرن مزمن (جلوگیری از میگرن در افراد ۱۵ سال به بالا که سردرد میگرنی آن ‌ها حداقل 4 ساعت در روز طول می ‌کشد یا افرادی که بیشتر روز های ماه را دچار سردرد هستند)
• اسپاسم عضلات گردن

• اسپاسم ‌اند‌ام فوقانی (افرادی که بیش‌تر از 2 سال از اسپاسم ‌اند‌ام فوقانی رنج می برند)
• مثانه‌ی پرکار یا بیش فعال (اگر داروهای ضد کولینرژیک کمکی نکندبوتاکس می ‌تواند مؤثر واقع شود)
• رفع دندان قروچه با کاهش حجم عضلات مسئول جویدن
• تعریق بیش از حد در کف دست و پا و زیر بغل (هایپرهیدروز)
• برخی از اختلالات عصبی مانند فلج مغزی (سربرال پالزی)
• پیشگیری از انقباض کپسولی در افراد دارای پروتز پستان
• درمان یک اختلال حرکتی عصبی به نام دیستونی دهانه رحم

عوارض بوتاکس

عوارض احتمالی بوتاکس شامل درد در محل تزریق، عفونت، التهاب، تورم، قرمزی، خون ریزی و کبودی است؛ برخی از این علائم ممکن است نشان ‌دهنده واکنش آلرژیک باشند. خارش، خس‌خس سینه، آسم، بثورات پوستی، جوش ‌های قرمز، سرگیجه و ضعف از دیگر علائم آلرژی به بوتاکس است.

برخی از رایج ‌ترین عوارض بوتاکس عبارت‌اند از:

• ضعف یا فلج ناخواسته در عضلات مجاور محل تزریق
• مشکل در بلع تا چند ماه پس از درمان
• بی ‌حسی و خستگی
• سفتی عضلات، سردرد،گردن درد یا درد در بازوها و پاها
• تاری دید، پلک ‌های پف‌ کرده، خشکی چشم و افتادگی ابروها
• خشکی دهان و ناراحتی معده
• افزایش تعریق در بدن (به ‌غیر از زیر بغل)

همچنین سم موجود در بوتاکس می ‌تواند فراتر از محل تزریق گسترش یابد و فرد را با یک تهدید جدی مواجه کند. بنابراین در صورت بروز هر گونه مشکل تنفسی یا احساس ضعف و گیجی باید سریعاً به پزشک مراجعه شود.

دیگر عوارض بوتاکس که می ‌تواند خطرناک باشد شامل موارد زیر است:

• ضعف عضلانی غیرمعمول یا شدید به‌ ویژه در ناحیه ‌ای از بدن که دارو تزریق نشده است.
• مشکل در تنفس، حرف زدن یا بلعیدن
• بی ‌اختیاری ادراری یا درد و سوزش زمان تخلیه مثانه
• گرفتگی صدا
• افتادگی پلک ‌ها
• تورم پلک و تغییرات در بینایی، درد، خشکی یا تحریک شدید چشم
• درد یا فشار در قفسه سینه و نامنظم شدن ضربان قلب
• گلودرد، سرفه یا تنگی نفس

چه افرادی نباید تزریق بوتاکس انجام دهند؟

تزریق بوتاکس برای افراد زیر توصیه نمی ‌شود:

• افراد زیر ۱۸ سال
• متقاضیان حامله
• خانم ‌های شیردهی
• وجود عفونت فعال یاتبخال در محل تزریق
• وجود عفونت‌ های فعال سیستمیک یا وجود نشانه های از ضعف سیستم ایمنی
• افرادی که بیماری اختلالات انعقادی دارند.
• افرادی که به پروتئین گاو حساسیت دارند.
• افراد مبتلا بیماری ‌های عصبی یا عضلانی هستند.
• افرادی که اختلالات کلیوی دارند.
• کسانی که در دو هفته اخیر تزریق واکسن انجام داده اند.
• کسانی که سابقه حساسیت به این دارو را دارند.

مراحل تزریق بوتاکس

نکات مهمی که باید قبل از تزریق با پزشک معالج مطرح شود شامل موارد زیر است:

• تزریق بوتاکس طی ۴ ماه گذشته
• مصرف هرگونه داروی شل کننده عضله، داروی خواب‌ آور یا ضد حساسیت
• مصرف داورهای رقیق کننده خون (ممکن است لازم باشد قبل از تزریق بوتاکس مصرف این نوع دارو ها متوقف شود تا احتمال خون­ریزی و کبودی پس از تزریق به حداقل برسد)

اگر تزریق بوتاکس توسط یک پزشک متخصص و با تجربه انجام شود، کاملا بی خطر خواهد بود و نیازی به هیچگونه نگرانی نیست.

رعایت موارد زیر الزامی است!

درصورت اولین بار تزریق بوتاکس، آگاهی از موارد زیر می تواند کمک کننده باشد.

1) قبل از تزریق بوتاکس

اکثریت افراد در حین تزریق بوتاکس درد و ناراحتی چندانی حس نمی کنند. اما گاها در برخی موارد به ویژه در درمان پوست کف دست یا کف پا به دلیل تعرق بیش از حد، ممکن است قبل از تزریق ناحیه تحت درمان از بی حس کننده موضعی، بی حسی با یخ و ماساژ ناحیه برای کاهش درد و ناراحتی بیمار استفاده شود.

2) حین تزریق بوتاکس

از سوزنی نازک برای تزریق دوز کمی از سم بوتولینوم به پوست یا عضلات استفاده می شود. تعداد تزریق مورد نیاز هم به عوامل متعددی اعم از اندازه ناحیه تحت درمان بستگی دارد. تزریق بوتاکس معمولا تنها ۳۰ دقیقه زمان می برد اما این مدت زمان ممکن است بسته به اندازه ناحیه تحت درمان متغیر باشد.

3) بعد از تزریق بوتاکس

• حتی‌الامکان در چند ساعت ابتدایی بعد از تزریق در معرض نور مستقیم خورشید یا حرارت قرار نگیرید. بعد از آن هم در زمان خروج از خانه حتما از کرم ضد آفتاب  مناسب استفاده کنید.
• انجام فعالیت‌های معمولی بعد از تزریقبوتاکس مانعی ندارد و حتی بلافاصله بعد از اتمام جلسه تزریق می‌توان سر کار رفت.
• ۴ ساعت بعد از تزریق ورزش سبک مانند پیاده ‌روی یا نرم دوی مشکلی ایجاد نمی‌ کند.
• بلافاصله بعد از تزریق استفاده از مواد آرایشی مختلف مانعی ندارد.
• برای از بین بردن تورم و کبودی‌ های موجود در ناحیه تزریق می ‌توان از کمپرس یخ استفاده کرد.
• مناطقی که تزریق در آن‌ها صورت گرفته است، دست زده نشود و تحت فشار قرار نگیرد؛ زیرا ممکن است مواد تزریقی به دیگر بخش ‌های صورت منتقل شود.
• از استعمال سیگار و دخانیات خودداری گردد.
• در اولین روزهای پس از تزریق بوتاکس، کاملا از مصرف الکل و نوشیدنی ‌های الکلی خودداری شود. چرا که این کار موجب رقیق شدن خون و ایجاد عوارض جانبی مثل کبودی و تورم در ظاهر فرد می شود. علاوه بر این مصرف الکل و دخانیات، روند رسیدن به بهبودی کامل را کند می کند.
• حداقل برای 2 شب از خوابیدن روی ناحیه ‌ای که تزریق بر روی آن صورت گرفته باید خودداری شود.